Projekt KPD - działania gmin

 SZANOWNI PAŃSTWO,

Poniżej prezentowany materiał był przedmiotem konsultacji i jest już archiwalny (stan na listopad 2015). Wszystkim osobom, które przekazały uwagi do zapisów KPD serdecznie dziękujemy.

Projekt Krajowego Planu Działań - wersja finalna, grudzień 2016 (pobierz)

CELE I DZIAŁANIA

Jest to kluczowa część Krajowego Planu Działań (KPD). Nawigację po niej ułatwi Państwu poniższa tabela, która zawiera zbiorczy wykaz wszystkich celów KPD oraz przypisanych im działań. Dla łatwiejszej nawigacji, odnośnik z nazwy odpowiedniego dla JST działania prowadzi do jego szczegółowego opisu.

Kolorami zaznaczono spójność celów i działań KPD z celami statutowymi, zadaniami ustawowymi (w tym zadaniami własnymi gmin), czy też zakresem kompetencji różnych organów i jednostek uczestniczących we wdrażaniu KPD.

Dzięki temu będą Państwo mogli zwrócić szczególną uwagę na działania najbardziej dla siebie odpowiednie, których realizacją mogą być Państwo najbardziej zainteresowani. Takie z konieczności ogólne i uproszczone zestawienie oczywiście nie zobowiązuje podmiotów do podejmowania działań. Może jedynie wskazywać i sugerować możliwość zaangażowania się w realizację działań właściwych dla danej grupy podmiotów – jak również ew. włączenia się w działania leżące formalnie w zakresie zadań innego podmiotu.

Wskazuje także, które podmioty powinny ze sobą współpracować przy realizacji danego działania KPD, by jego wdrażanie było w ogóle możliwe. Zadaniem KPD jest zachęcanie jak najszerszej liczby podmiotów do potencjalnie korzystnej dla nich współpracy na rzecz ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej Karpat, w tym np. realizacji wspólnych przedsięwzięć dofinansowanych z funduszy krajowych i zagranicznych.

 

Kolorem żółtym w kolumnie o nagłówku „JST” oznaczono te działania KPD, których realizacją mogą szczególnie być zainteresowane samorządy.

Skróty użyte w tabeli oznaczają: MIN = Ministerstwo Środowiska; JST = jednostki samorządu terytorialnego; JNB = jednostki naukowo-badawcze; PZT = podmioty zarządzające terenem

 

Cel strategiczny

Cele operacyjne

Działania

MIN

JST

JNB

PZT

Cel strategiczny 1.

Zachowanie, ochrona, odtwarzanie i zrównoważone użytkowanie gatunków roślin, zwierząt i grzybów
w Karpatach

Cel operacyjny 1.1.

Ocena stanu zachowania i ochrony gatunków roślin, zwierząt i grzybów

 

Działanie 1.1.1.

Gromadzenie danych dotyczących gatunków roślin, zwierząt i grzybów

 

 

 

 

Działanie 1.1.2.

Utworzenie i prowadzenie bazy danych dotyczących gatunków roślin, zwierząt i grzybów

 

 

 

 

Działanie 1.1.3.

Ocena stanu zachowania i ochrony gatunków roślin, zwierząt i grzybów

 

 

 

 

Działanie 1.1.4.

Identyfikacja i ocena zagrożeń dla zachowania gatunków roślin, zwierząt i grzybów

 

 

 

 

Cel operacyjny 1.2.

Planowanie działań na rzecz ochrony, odtwarzania i zrównoważonego użytkowania gatunków roślin, zwierząt i grzybów

 

Działanie 1.2.1.

Wybór gatunków priorytetowych

 

 

 

 

 

Działanie 1.2.2.

Planowanie działań na rzecz ochrony i odtwarzania gatunków priorytetowych

 

 

 

 

Działanie 1.2.3.

Planowanie działań na rzecz ochrony i odtwarzania gatunków innych niż priorytetowe

 

 

 

 

Działanie 1.2.4.

Ocena potrzeby wprowadzenia obszarowych form ochrony przyrody dla nowych obszarów w celu ochrony i odtwarzania gatunków

 

 

 

 

Działanie 1.2.5.

Planowanie działań na rzecz zrównoważonego użytkowania
dziko występujących gatunków

 

 

 

 

Działanie 1.2.6.

Planowanie działań na rzecz zrównoważonego użytkowania karpackich miejscowych ras zwierząt gospodarskich i odmian roślin uprawnych

 

 

 

 

Cel operacyjny 1.3.

Wdrażanie działań na rzecz ochrony, odtwarzania i zrównoważonego użytkowania gatunków roślin, zwierząt i grzybów

Działanie 1.3.1.

Zabezpieczanie siedlisk, ostoi i stanowisk dziko występujących gatunków przed zagrożeniami zewnętrznymi przez promowanie zasad racjonalnej gospodarki

 

 

 

 

Działanie 1.3.2.

Zabezpieczanie siedlisk, ostoi i stanowisk dziko występujących gatunków przed zagrożeniami zewnętrznymi przez ograniczenie penetracji ostoi i stanowisk gatunków przez człowieka

 

 

 

 

Działanie 1.3.3.

Zabezpieczanie siedlisk, ostoi i stanowisk dziko występujących gatunków przed zagrożeniami zewnętrznymi przez ustalanie stref ochrony

 

 

 

 

Działanie 1.3.4.

Zabezpieczanie siedlisk, ostoi i stanowisk dziko występujących gatunków przed zagrożeniami zewnętrznymi przez wprowadzenie obszarowych
form ochrony przyrody

 

 

 

 

Działanie 1.3.5.

Ochrona czynna siedlisk dziko występujących gatunków

 

 

 

 

Działanie 1.3.6.

Wspomaganie zachowania populacji dziko występujących gatunków in situ

 

 

 

 

Działanie 1.3.7.

Odtwarzanie lub restytucja populacji dziko występujących gatunków in situ

 

 

 

 

Działanie 1.3.8

Wspomaganie zachowania populacji dziko występujących gatunków przez ochronę ex-situ

 

 

 

 

Działanie 1.3.9.

Wspieranie zrównoważonego użytkowania dziko występujących gatunków

 

 

 

 

Działanie 1.3.10.

Wspieranie zrównoważonego użytkowania karpackich miejscowych ras zwierząt gospodarskich i odmian roślin uprawnych

 

 

 

 

Cel strategiczny 2.

Zachowanie, ochrona, odtwarzanie i zrównoważone użytkowanie naturalnych i półnaturalnych siedlisk przyrodniczych
w Karpatach

Cel operacyjny 2.1.

Ocena stanu zachowania i ochrony naturalnych i półnaturalnych siedlisk przyrodniczych

Działanie 2.1.1.

Gromadzenie danych dotyczących naturalnych i półnaturalnych siedlisk przyrodniczych

 

 

 

 

Działanie 2.1.2.

Utworzenie
i prowadzenie bazy danych dotyczących siedlisk przyrodniczych

 

 

 

 

Działanie 2.1.3.

Ocena stanu zachowania i ochrony siedlisk przyrodniczych

 

 

 

 

Działanie 2.1.4.

Identyfikacja i ocena zagrożeń dla zachowania siedlisk przyrodniczych

 

 

 

 

Cel operacyjny 2.2.

Planowanie działań na rzecz ochrony, odtwarzania i zrównoważonego użytkowania naturalnych i półnaturalnych siedlisk przyrodniczych

Działanie 2.2.1.

Wybór priorytetowych siedlisk przyrodniczych

 

 

 

 

Działanie 2.2.2.

Planowanie działań na rzecz ochrony i odtwarzania priorytetowych siedlisk przyrodniczych

 

 

 

 

Działanie 2.2.3.

Planowanie działań na rzecz ochrony i odtwarzania siedlisk przyrodniczych innych niż priorytetowe

 

 

 

 

Działanie 2.2.4.

Ocena potrzeby wprowadzenia obszarowych form ochrony przyrody dla nowych obszarów w celu ochrony i odtwarzania siedlisk przyrodniczych 

 

 

 

 

Działanie 2.2.5.

Wybór zdegradowanych siedlisk przyrodniczych planowanych do odtworzenia

 

 

 

 

Działanie 2.2.6.

Planowanie działań na rzecz odtworzenia wybranych zdegradowanych siedlisk przyrodniczych

 

 

 

 

Działanie 2.2.7.

Planowanie działań na rzecz zrównoważonego użytkowania siedlisk przyrodniczych

 

 

 

 

Cel operacyjny 2.3.

Wdrażanie działań na rzecz ochrony, odtwarzania i zrównoważonego użytkowania naturalnych i półnaturalnych siedlisk przyrodniczych

Działanie 2.3.1.

Zabezpieczanie siedlisk przyrodniczych przed zagrożeniami zewnętrznymi
przez promowanie zasad racjonalnej gospodarki

 

 

 

 

Działanie 2.3.2.

Zabezpieczanie siedlisk przyrodniczych przed zagrożeniami zewnętrznymi
przez modyfikację sposobu gospodarczego użytkowania terenu

 

 

 

 

Działanie 2.3.3.

Zabezpieczanie siedlisk przyrodniczych przed zagrożeniami zewnętrznymi
przez ograniczenie możliwości eksploatacji zasobów naturalnych

 

 

 

 

Działanie 2.3.4.

Zabezpieczanie siedlisk przyrodniczych przed zagrożeniami zewnętrznymi
przez ograniczenie penetracji siedlisk przez człowieka

 

 

 

 

Działanie 2.3.5.

Zabezpieczanie siedlisk przyrodniczych przed zagrożeniami zewnętrznymi
przez ograniczenie skutków penetracji siedlisk przez człowieka

 

 

 

 

Działanie 2.3.6.

Zabezpieczanie siedlisk przyrodniczych przed zagrożeniami zewnętrznymi
przez wprowadzenie obszarowych form ochrony przyrody

 

 

 

 

Działanie 2.3.7.

Ochrona czynna siedlisk przyrodniczych

 

 

 

 

 

Działanie 2.3.8.

Odtwarzanie wybranych zdegradowanych siedlisk przyrodniczych

 

 

 

 

Działanie 2.3.9.

Wspieranie zrównoważonego użytkowania siedlisk przyrodniczych

 

 

 

 

Cel strategiczny 3.

Zachowanie, ochrona, odtwarzanie i zrównoważone użytkowanie krajobrazu w Karpatach

 

Cel operacyjny 3.1.

Ocena stanu zachowania i ochrony krajobrazu

Działanie 3.1.1.

Gromadzenie danych dotyczących krajobrazów

 

 

 

 

Działanie 3.1.2.

Utworzenie i prowadzenie bazy danych dotyczących krajobrazów

 

 

 

 

Działanie 3.1.3.

Ocena stanu zachowania i ochrony krajobrazów

 

 

 

 

Działanie 3.1.4.

Identyfikacja i ocena zagrożeń dla zachowania krajobrazów

 

 

 

 

Cel operacyjny 3.2.

Planowanie działań na rzecz ochrony, odtwarzania i zrównoważonego użytkowania krajobrazu

 

 

Działanie 3.2.1.

Wybór kluczowych obszarów interwencji dla ochrony, odtwarzania
i zrównoważonego użytkowania krajobrazu

 

 

 

 

Działanie 3.2.2.

Planowanie działań na rzecz ochrony, odtwarzania
i zrównoważonego użytkowania krajobrazów 
w kluczowych obszarach interwencji

 

 

 

 

Działanie 3.2.3.

Ocena potrzeby wprowadzenia obszarowych form ochrony krajobrazu w kluczowych obszarach interwencji

 

 

 

 

Działanie 3.2.4.

Planowanie działań
na rzecz zrównoważonego użytkowania krajobrazu

 

 

 

 

Cel operacyjny 3.3.

Wdrażanie działań na rzecz ochrony, odtwarzania i zrównoważonego użytkowania krajobrazu

Działanie 3.3.1.

Zabezpieczanie krajobrazu
w kluczowych obszarach interwencji przed zagrożeniami zewnętrznymi
przez promowanie zasad racjonalnej gospodarki

 

 

 

 

Działanie 3.3.2.

Zabezpieczanie krajobrazu
w kluczowych obszarach interwencji przed zagrożeniami zewnętrznymi
przez modyfikację sposobu gospodarczego użytkowania terenu

 

 

 

 

Działanie 3.3.3.

Zabezpieczanie krajobrazu w kluczowych obszarach interwencji przed zagrożeniami zewnętrznymi
przez ograniczenie możliwości eksploatacji zasobów naturalnych

 

 

 

 

Działanie 3.3.4.

Zabezpieczanie krajobrazu
w kluczowych obszarach interwencji przed zagrożeniami zewnętrznymi
przez uwzględnienie celu ochrony krajobrazu w dokumentach planistycznych regulujących
zagospodarowanie przestrzenne

 

 

 

 

Działanie 3.3.5.

Zabezpieczanie krajobrazu w kluczowych obszarach interwencji przed zagrożeniami zewnętrznymi
przez wprowadzenie obszarowych form ochrony

 

 

 

 

Działanie 3.3.6.

Ochrona czynna krajobrazu w kluczowych obszarach interwencji 

 

 

 

 

Działanie 3.3.7.

Wspieranie zrównoważonego użytkowania krajobrazu

 

 

 

 

 

Cel strategiczny 4.

Zapewnienie ciągłości i łączności siedlisk naturalnych i półnaturalnych, tworzenie sieci ekologicznej 
w Karpatach

 

Cel operacyjny 4.1.

Ocena stanu spójności sieci ekologicznej
w Karpatach pod kątem ciągłości i łączności siedlisk naturalnych i półnaturalnych oraz zachowania korytarzy ekologicznych

Działanie 4.1.1.

Gromadzenie danych dotyczących korytarzy ekologicznych w Karpatach

 

 

 

 

Działanie 4.1.2.

Utworzenie i prowadzenie bazy danych o korytarzach ekologicznych w Karpatach

 

 

 

 

Działanie 4.1.3.

Ocena ciągłości i łączności siedlisk naturalnych 
i półnaturalnych 
w Karpatach

 

 

 

 

Działanie 4.1.4.

Ocena stanu zachowania korytarzy ekologicznych
w Karpatach

 

 

 

 

Działanie 4.1.5.

Ocena stanu spójności sieci ekologicznej
w Karpatach

 

 

 

 

Działanie 4.1.6.

Identyfikacja i ocena zagrożeń dla spójności sieci ekologicznej
w Karpatach

 

 

 

 

Cel operacyjny 4.2.

Planowanie działań
na rzecz zapewnienia spójności sieci ekologicznej
w Karpatach, ciągłości i łączności siedlisk naturalnych i półnaturalnych
oraz zachowania i odtwarzania korytarzy ekologicznych

Działanie 4.2.1.

Wybór kluczowych obszarów interwencji dla zapewnienia spójności sieci ekologicznej
w Karpatach

 

 

 

 

 

Działanie 4.2.2.

Planowanie działań na rzecz zapewnienia spójności sieci ekologicznej
w kluczowych obszarach interwencji

 

 

 

 

 

Cel operacyjny 4.3.

Wdrażanie działań na rzecz zapewnienia spójności sieci ekologicznej
w Karpatach, ciągłości i łączności siedlisk naturalnych i półnaturalnych oraz zachowania i odtwarzania korytarzy ekologicznych

Działanie 4.3.1.

Zapewnienie spójności sieci ekologicznej przez promowanie zasad racjonalnej gospodarki
w kluczowych obszarach interwencji

 

 

 

 

Działanie 4.3.2.

Zapewnienie spójności sieci ekologicznej przez modyfikację sposobu gospodarczego użytkowania terenu
w kluczowych obszarach interwencji

 

 

 

 

Działanie 4.3.3.

Zapewnienie spójności sieci ekologicznej przez ograniczenie możliwości eksploatacji zasobów naturalnych kluczowych obszarów interwencji

 

 

 

 

Działanie 4.3.4.

Zapewnienie spójności sieci ekologicznej
w kluczowych obszarach interwencji przez uwzględnienie
tego celu przy planowaniu zagospodarowania przestrzennego

 

 

 

 

Działanie 4.3.5.

Zapewnienie spójności sieci ekologicznej przez wprowadzenie obszarowych form ochrony kluczowych obszarów interwencji

 

 

 

 

Działanie 4.3.6.

Zabiegi na rzecz zachowania lub przywracania spójności ekologicznej
w kluczowych obszarach interwencji

 

 

 

 

Działanie 4.3.7.

Wspieranie zachowania i przywracania spójności ekologicznej

 

 

 

 

Cel strategiczny 5.

Ograniczenie zagrożeń dla różnorodności biologicznej Karpat ze strony inwazyjnych gatunków obcych lub organizmów genetycznie zmodyfikowanych

 

Cel operacyjny 5.1.

Ocena zagrożeń
dla różnorodności biologicznej Karpat ze strony inwazyjnych gatunków obcych
lub organizmów genetycznie zmodyfikowanych

Działanie 5.1.1.

Gromadzenie danych dotyczących inwazyjnych gatunków obcych i organizmów genetycznie zmodyfikowanych

 

 

 

 

Działanie 5.1.2.

Ocena zagrożeń ze strony inwazyjnych gatunków obcych i organizmów genetycznie zmodyfikowanych

 

 

 

 

Działanie 5.1.3. 

Ocena skuteczności działań podejmowanych
w stosunku
do inwazyjnych gatunków obcych i organizmów genetycznie zmodyfikowanych

 

 

 

 

Cel operacyjny 5.2.

Planowanie działań
na rzecz ograniczenia zagrożeń dla różnorodności biologicznej Karpat
ze strony inwazyjnych gatunków obcych
lub organizmów genetycznie zmodyfikowanych

Działanie 5.2.1.

Wybór inwazyjnych gatunków obcych lub organizmów genetycznie zmodyfikowanych wymagających podjęcia działań

 

 

 

 

Działanie 5.2.2.

Określenie skutecznych metod postępowania w stosunku do inwazyjnych gatunków obcych
lub organizmów genetycznie zmodyfikowanych zagrażających różnorodności biologicznej Karpat

 

 

 

 

Cel operacyjny 5.3.

Wdrażanie działań na rzecz ograniczenia zagrożeń dla różnorodności biologicznej Karpat ze strony inwazyjnych gatunków obcych lub organizmów genetycznie zmodyfikowanych

Działanie 5.3.1.

Zapobieganie uwalnianiu do środowiska inwazyjnych gatunków obcych i organizmów genetycznie zmodyfikowanych zagrażających różnorodności biologicznej Karpat

 

 

 

 

Działanie 5.3.2.

Kontrolowanie lub eliminowanie inwazyjnych gatunków obcych i organizmów genetycznie zmodyfikowanych zagrażających różnorodności biologicznej Karpat

 

 

 

 

Działanie 5.3.3.

Podnoszenie świadomości społeczeństwa o potrzebie ochrony różnorodności biologicznej Karpat przed zagrażającymi jej inwazyjnymi gatunkami obcymi
i organizmami genetycznie zmodyfikowanymi

 

 

 

 

Działanie 5.3.4.

Wczesne ostrzeganie o inwazyjnych gatunkach obcych i organizmach genetycznie zmodyfikowanych zagrażających różnorodności biologicznej Karpat

 

 

 

 

Cel strategiczny 6.

Wsparcie ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej i krajobrazowej Karpat przez wzmocnienie sieci współpracy i koordynację działań

Cel operacyjny 6.1.

Koordynacja monitoringu i badań naukowych

 

Działanie 6.1.1.

Utworzenie i prowadzenie katalogu instytucji naukowo-badawczych

 

 

 

 

Działanie 6.1.2.

Utworzenie i prowadzenie bazy danych badań naukowych

 

 

 

 

Działanie 6.1.3.

Integracja systemów monitoringu przyrodniczego

 

 

 

 

Cel operacyjny 6.2.

Utworzenie systemu informacji o różnorodności biologicznej i krajobrazowej Karpat

Działanie 6.2.1.

Ujednolicenie standardu gromadzenia danych
o różnorodności biologicznej i krajobrazowej Karpat

 

 

 

 

Działanie 6.2.2

Uwzględnienie obszaru stosowania Protokołu w statystykach i sprawozdawczości

 

 

 

 

Działanie 6.2.3.

Utworzenie krajowego internetowego systemu informacji o różnorodności biologicznej i krajobrazowej Karpat

 

 

 

 

Cel operacyjny 6.3.

Wspieranie współpracy w ramach Karpackiej Sieci Obszarów Chronionych

Działanie 6.3.1.

Funkcjonowanie krajowego punktu kontaktowego Karpackiej Sieci Obszarów Chronionych

 

 

 

 

Działanie 6.3.2.

Wyznaczenie punktów kontaktowych w obszarach członkowskich Karpackiej Sieci Obszarów Chronionych

 

 

 

 

Działanie 6.3.3.

 

Wspieranie współpracy pomiędzy polskimi obszarami członkowskimi Karpackiej Sieci Obszarów Chronionych

 

 

 

 

Cel operacyjny 6.4.

Koordynacja działań podejmowanych
w obszarach przygranicznych

Działanie 6.4.1.

Konsultowanie, harmonizowanie oraz koordynacja działań podejmowanych w obszarach przygranicznych

 

 

 

 

Działanie 6.4.2.

Inicjowanie współpracy w transgranicznych obszarach chronionych

 

 

 

 

Działanie 6.4.3.

Wspieranie współpracy w transgranicznych obszarach chronionych

 

 

 

 

Działanie 6.4.4.

Uzupełnienie sieci transgranicznych obszarów chronionych

 

 

 

 

Cel strategiczny 7.

Wsparcie ochrony
i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej
i krajobrazowej Karpat przez działania informacyjne i edukacyjne

 

 

Cel operacyjny 7.1.

Informowanie społeczeństwa oraz udostępnianie danych dotyczących różnorodności biologicznej i krajobrazowej Karpat

Działanie 7.1.1.

Udostępnianie społeczeństwu danych o różnorodności biologicznej i krajobrazowej Karpat

 

 

 

 

Działanie 7.1.2.

Informowanie społeczeństwa
o dostępnym instrumentarium prawnym na rzecz ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej i krajobrazowej Karpat

 

 

 

 

Cel operacyjny 7.2.

Podnoszenie świadomości społeczeństwa odnośnie potrzeby i dostępnych metod ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej Karpat; oraz możliwości czynnego włączenia się w proces wdrażania Krajowego Planu Działań

Działanie 7.2.1.

Podnoszenie poziomu wiedzy społeczeństwa o ochronie różnorodności biologicznej i krajobrazowej Karpat

 

 

 

 

 

 

Działanie 7.2.2.

Informowanie społeczeństwa o możliwości wsparcia ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej Karpat

 

 

 

 

Cel operacyjny 7.3.

Zapewnienie udziału publicznego oraz wsparcie dla inicjatyw podejmowanych przez społeczności lokalne na rzecz wdrażania Krajowego Planu Działań

Działanie 7.3.1.

Zapewnienie udziału publicznego we wdrażaniu Krajowego Planu Działań

 

 

 

 

 

Działanie 7.3.2.

Wspieranie inicjatyw lokalnych na rzecz wdrażania Krajowego Planu Działań

 

 

 

 

 

 

WPROWADZENIE

Nadrzędnym celem niniejszego Krajowego Planu Działań jest zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej i krajobrazowej polskiej części Karpat. Cele strategiczne obejmują między innymi zachowanie, ochronę, odtwarzanie i zrównoważone użytkowanie gatunków oraz siedlisk przyrodniczych, ochronę krajobrazu, zapewnienie ciągłości i łączności siedlisk oraz uzupełnianie sieci ekologicznej w Karpatach.   

Działania na rzecz ochrony i zrównoważonego gospodarowania naturalnymi zasobami Karpat nie mogą być skutecznie podejmowane przez pojedynczy kraj, wymagają współpracy międzynarodowej w skali całego regionu, a zwłaszcza współpracy transgranicznej, zapewniającej większą skuteczność w osiąganiu spójności ekologicznej.

Gotowość do współpracy międzynarodowej na rzecz ochrony przyrody i zrównoważonego rozwoju regionu Karpat została potwierdzona przez przyjęcie przez siedem państw Europy środkowej i wschodniej w Kijowie w 2003 r. Ramowej Konwencji o ochronie i zrównoważonym rozwoju Karpat (tzw. Konwencji Karpackiej), będącej drugim na świecie (po Konwencji o ochronie Alp, czyli Konwencji Alpejskiej) porozumieniem dotyczącym pojedynczego regionu górskiego, ustanowionym na zasadach traktatowych prawa międzynarodowego. Celem Konwencji Karpackiej jest poprawa jakości życia, wzmocnienie miejscowej gospodarki i społeczności lokalnych oraz zachowanie walorów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego Karpat.

Preambuła Konwencji podkreśla, że Karpaty są unikalnym naturalnym skarbem o wyjątkowym pięknie i wartości przyrodniczej, ważną ostoją różnorodności biologicznej, obszarem źródliskowym głównych rzek, istotnym siedliskiem i ostoją dla wielu zagrożonych gatunków roślin i zwierząt oraz największym w Europie obszarem lasów pierwotnych i stanowią istotne środowisko przyrodnicze, gospodarcze, kulturowe, rekreacyjne oraz środowisko życia w sercu Europy, dzielone przez wielu ludzi i wiele państw. Ponadto, wraz z Alpami i górami półwyspu Bałkańskiego, Karpaty stanowią główny pomost ekologiczny łączący Europę zachodnią, środkową i południowo-wschodnią, pozwalający na migrację i dyspersję gatunków oraz wymianę genów między ich populacjami.

Opracowanie i przyjęcie, a następnie wdrożenie w polskiej części regionu karpackiego niniejszego Krajowego Planu Działań (KPD) służyć ma wypełnieniu zobowiązania, które przyjęła na siebie Rzeczpospolita Polska w drodze ratyfikacji Protokołu o ochronie i zrównoważonym użytkowaniu różnorodności biologicznej i krajobrazowej (Dz.U. 2010 Nr 90, poz. 591) do Ramowej Konwencji o ochronie i zrównoważonym rozwoju Karpat (Dz.U. 2007 Nr 96 poz. 634).

Zgodnie z art. 4 ww. Protokołu Każda ze Stron będzie opracowywać i wdrażać polityki i strategie na terytorium swojego kraju, których celem będzie ochrona, odtwarzanie i zrównoważone użytkowanie biologicznej i krajobrazowej różnorodności Karpat przy jednoczesnym uwzględnianiu polityk i strategii opracowanych i wdrażanych przez pozostałe Strony. Ponadto art. 21 ust. 1 zobowiązuje każdą ze Stron Protokołu do podjęcia odpowiednich środków prawnych i administracyjnych w celu zapewnienia wdrożenia jego postanowień.

Podobnie jak w przypadku stanowiącej załącznik do uchwały nr 270/2007 Rady Ministrów z dnia 26 października 2007 r. Krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz Programu działań na lata 2007-2013, aktualny projekt Programu ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz Planu działań na lata 2014-2020 dotyczy terytorium całego kraju. Nie można zatem uznać któregokolwiek z ww. dokumentów za przykład takiej specjalnej polityki lub strategii dotyczącej wyłącznie Karpat, o których mowa  w art. 4 Protokołu.

Z uwagi na powyższe, niniejszy Krajowy Plan Działań postrzegać należy jako pierwszy taki dokument w ramach wdrażania Konwencji Karpackiej, zarówno w skali kraju, jak i całego regionu karpackiego, bowiem żadna z pozostałych Stron Protokołu nie opracowała jeszcze podobnej krajowej strategii dla swojej części Karpat. Z jednej strony oznacza to, że przy opracowaniu niniejszego Krajowego Planu Działań nie można było korzystać z doświadczeń i rozwiązań przyjętych przez inne państwa karpackie będące Stronami Protokołu. Z drugiej strony oznacza to, że w przypadku przyjęcia Krajowego Planu Działań do realizacji po stronie polskiej to pozostałe państwa karpackie będą zgodnie z art.  4 Protokołu zobowiązane do uwzględnienia zapisów polskiego KPD przy opracowywaniu i wdrażaniu własnych strategii dotyczących różnorodności biologicznej i krajobrazowej Karpat. Warto w tym miejscu podkreślić, że to po stronie polskiej powstały projekty zarówno samego Protokołu (będącego pierwszym protokołem tematycznym do Konwencji Karpackiej i jedynym jak do tej pory Protokołem ratyfikowanym przez wszystkie Strony Konwencji) jak i Strategicznego Planu Działań na rzecz jego wdrażania, przyjętych następnie przez Konferencję Stron.

Opracowanie krajowej strategii lub krajowego planu działań na rzecz realizacji protokołu tematycznego do ramowej konwencji jest czynnością z zakresu wykonywania tego protokołu. Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych (Dz. U. Nr 39, poz. 443, z późn. zm.) minister kierujący działem administracji rządowej właściwy do spraw, których dotyczy umowa międzynarodowa, jest odpowiedzialny za wykonywanie obowiązków i korzystanie z praw wynikających dla Rzeczypospolitej Polskiej z tej umowy. W przypadku Protokołu dotyczącego ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej organem odpowiedzialnym za wdrażanie jego postanowień jest Minister Środowiska. Z uwagi na powyższe, zatwierdzenie niniejszego Krajowego Planu Działań dla polskiej części Karpat leży w wyłącznych kompetencjach Ministra Środowiska albo działających w jego imieniu Sekretarza lub Podsekretarza Stanu.

Logicznym następstwem przyjęcia Krajowego Planu Działań winno być zaplanowanie wspólnych działań ochronnych w skali całych polskich Karpat, oraz działań przygotowujących stronę polską do współpracy z pozostałymi Stronami Konwencji i Protokołu, które muszą zostać podjęte przez każdą ze Stron na swoim terytorium, by późniejsze wspólne działania w skali regionu karpackiego były możliwe i  skuteczne.

Zadaniem Krajowego Planu Działań jest ułatwianie koordynacji działań i współpraca organów administracji publicznej, jednostek samorządu terytorialnego, instytucji naukowych i innych podmiotów działających na rzecz ochrony przyrody i krajobrazu polskich Karpat. Krajowy Plan Działań powinien też stanowić dodatkowy argument ułatwiający pozyskiwanie środków finansowych na realizację zapisanych w nim działań, ze źródeł krajowych oraz zewnętrznych źródeł finansowania (m.in. w ramach nowej perspektywy finansowej UE 2014-2020). KPD powinien ułatwiać opracowanie i generowanie wniosków dotyczących współfinansowania przyszłych wspólnych projektów dotyczących ochrony przyrody i krajobrazu polskich Karpat, podejmowanych wspólnie przez organy zarządzające obszarami chronionymi i ostojami sieci Natura 2000, instytucje naukowo-badawcze i jednostki samorządu terytorialnego włączone w przygotowanie i realizację Krajowego Planu Działań we współpracy z Ministerstwem Środowiska.

Zasięg geograficzny stosowania Krajowego Planu Działań na rzecz wdrażania Protokołu w polskiej części regionu karpackiego jest tożsamy z obszarem terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, do którego  stosują się Konwencja i Protokół, tj. obszarem 18 612,48 km2 (ok. 6 % powierzchni lądowej kraju) położonym w województwach małopolskim, podkarpackim i śląskim, określonym granicami administracyjnymi 200 gmin (15 gmin miejskich, 37 gmin miejsko-wiejskich i 144 gmin wiejskich położonych w 28 powiatach, oraz 4 gmin - miast na prawach powiatu) w województwach małopolskim, podkarpackim i śląskim.

Wdrażanie Krajowego Planu Działań ułatwia fakt, że obszar ten w znacznej części już objęty jest różnymi formami ochrony przyrody i krajobrazu (m.in. sześcioma parkami narodowymi i trzynastoma parkami krajobrazowymi) oraz to, że znaczący udział w tym obszarze mają tereny zarządzane przez Lasy Państwowe. Działania przewidziane do realizacji w poszczególnych Stronach Protokołu są w większości zadaniami typowymi dla zakresu obowiązków nadzorowanych przez Ministra Środowiska organów administracji rządowej (np. właściwych terytorialnie Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska), jednostek organizacyjnych takich jak Lasy Państwowe i parki narodowe, oraz jednostek naukowo-badawczych.

Tym niemniej zachowanie wartości środowiska przyrodniczego oraz kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego są celami uwzględnianymi w strategiach rozwoju województw oraz zadaniami publicznymi bądź zadaniami własnymi jednostek samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego, powiatowego i gminnego. Bez udziału samorządów nie jest możliwe pełne osiągnięcie zakładanych celów wdrażania Protokołu, np. zapewnienie ciągłości i wzajemnej spójności siedlisk oraz tworzenie sieci ekologicznej w Karpatach (art. 9), lub wzmacnianie ochrony i zrównoważonego gospodarowania na terenach położonych poza obszarami chronionymi (art. 15). Dlatego poza jednostkami organizacyjnymi i instytucjami podległymi Ministrowi Środowiska w opracowanie i realizację Krajowego Planu Działań zostały włączone jednostki samorządu terytorialnego.

Opracowanie propozycji Krajowego Planu Działań było jednym z działań projektu pt. Karpaty łączą – mechanizm konsultacji i współpracy dla wdrażania Konwencji Karpackiej, koordynowanego przez Centrum UNEP/GRID-Warszawa, realizowanego w latach 2012-2015 w polskiej części Karpat we współpracy z Ministerstwem Środowiska oraz Sekretariatem Konwencji Karpackiej z siedzibą w Wiedniu (UNEP Vienna - ISCC), przy wsparciu Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy.

W ramach tego projektu nad propozycją Krajowego Planu Działań pracowała nieformalna krajowa Karpacka Grupa Robocza ds. różnorodności biologicznej i krajobrazowej, składająca się z ekspertów delegowanych m.in. przez właściwe Urzędy Wojewódzkie i Marszałkowskie, Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska, dyrekcje parków narodowych i zespołów parków krajobrazowych, Lasy Państwowe, oraz samorządową jednostkę organizacyjną Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. Następnie roboczą wersję projektu KPD poddano pod konsultacje z samorządami gmin karpackich. 

Opracowanie Krajowego Planu Działań z udziałem wszystkich zainteresowanych podmiotów, w tym samorządów reprezentujących mieszkańców Karpat (czyli docelowo głównych beneficjentów postanowień Konwencji) służy realizacji Działania 1.3. określonego w przyjętym przez 3. Spotkanie Konferencji Stron Konwencji (COP3) Strategicznym Planie Działań, zakładającym przeprowadzenie konsultacji, koordynację i współpracę właściwych instytucji, organów władz regionalnych i lokalnych, oraz ich włączenie w opracowanie odnośnych polityk krajowych i realizację wynikających z nich działań.

Działania na rzecz zwiększania udziału społecznego, szerokich konsultacji ze środowiskami lokalnymi oraz tworzenia krajowego mechanizmu na rzecz rozwoju i wdrażania Konwencji Karpackiej przewidziane w projekcie Karpaty łączą - mechanizm konsultacji i współpracy dla wdrażania Konwencji Karpackiej stanowią zatem swoistą społeczną wartość dodaną do oficjalnych procedur wdrażanych na szczeblu centralnym i międzynarodowym